«Η ποίηση για μένα είναι ένα ταξίδι με άγνωστο προορισμό»

Συνέντευξη με τη Στέλλα Ζωγράφου

Επιμέλεια:

Βασιλική Β. Παππά

Vas_nikpap@yahoo.gr

Η Στέλλα Ζωγράφου γεννήθηκε στην Αθήνα όπου και διαμένει μέχρι σήμερα. Σπούδασε Αρμονία και πιάνο. Αφήνοντας κατά μέρος τις μουσικές σπουδές αφιερώνεται στην ποίηση και στη συγγραφή, επικοινωνώντας ιδέες και εσώτερες ανησυχίες για κοινωνικά ζητήματα και δίνοντας βαρύτητα στις ανθρώπινες σχέσεις. Αφορμή για τούτη τη συζήτηση η τελευταία της ποιητική συλλογή που φέρει τον τίτλο «Στου νότου τα προστάγματα».

Β.Π.: Κυρία Ζωγράφου, απ' όσο γνωρίζω τουλάχιστον, αφήσατε κατά μέρος τις μουσικές σας σπουδές προκειμένου να αφιερωθείτε στην ποίηση. Η ενασχόληση με τη συγγραφή πώς προέκυψε; Θα θέλατε να μας μιλήσετε γι' αυτό;

Σ.Ζ.: Η μουσική και ο ρυθμός αποτελούν προσωπικό τρόπο ζωής. Αποφάσισα να ασχοληθώ με τη μουσική, διότι μέσα από τη μελέτη της κατανόησα τη σπουδαιότητά της στον πολιτισμό και στην κουλτούρα του πλανήτη. Επιπλέον, αισθανόμουν δημιουργική καθώς έβλεπα να ολοκληρώνω ένα έργο και να είμαι σε θέση να το εκτελέσω ακόμα και ενώπιον ακροατηρίου. (Κάνω μια μικρή αναφορά, με σκοπό να καταδείξω τη σημασία της μουσικής στην καθημερινότητά μου). Ολοκλήρωσα τις σπουδές μου, μέχρι το στάδιο που είχα προγραμματίσει. Η ενασχόληση με την ποίηση προέκυψε, όταν κατόπιν έντονου προβληματισμού μου πάνω σε συγκεκριμένα κοινωνικά θέματα και μιας μεγάλης συζήτησης γύρω από αυτά με συγγενικά και φιλικά μου πρόσωπα, αισθάνθηκα την ανάγκη να μεταφέρω τις σκέψεις μου στο χαρτί, όταν πια είχα μείνει μόνη. Από την ώρα εκείνη ξεκίνησα τη συγγραφική μου πορεία με το πρωτόλειο βιβλίο μου (Προβληματισμοί και διαπιστώσεις).

Β.Π.: Σε ηλικία οχτώ χρονών γράψατε το πρώτο σας ποίημα με τίτλο «Η Κυρά της Ρω». Να υποθέσω ότι τα σχόλια που ακούγατε από το περιβάλλον σας σάς έδωσαν τη δύναμη για να συνεχίσετε;

Σ.Ζ.: Πράγματι, το πρώτο μου ποίημα το έγραψα στα οχτώ μου χρόνια. Διαβάστηκε στο σχολείο, παρουσία των συμμαθητών μου. Τα σχόλια των δασκάλων ήταν ενθαρρυντικά. Οι συμμαθητές εξέφρασαν το θαυμασμό τους. Υπήρξε, ωστόσο, μια πολύ μικρή μερίδα μαθητών που με κοιτούσε περίεργα. Δικαιολογημένα. Δε συνηθιζόταν σε τέτοιες ηλικίες παιδιά να ασχολούνται με τη γραφή και την ποίηση. Το οικογενειακό μου περιβάλλον ήταν υποστηρικτικό στη μετέπειτα πορεία μου. Ο μπαμπάς μου αρκετές φορές με βοηθούσε, όταν έψαχνα τη ρίμα για να καταφέρω να σκαρώσω τα στιχάκια μου.

Β.Π.: Τι σημαίνει η ποίηση για σας και ποιες προσλαμβάνουσες επηρεάζουν την έμπνευσή σας;

Σ.Ζ.: Η ποίηση για μένα είναι ένα ταξίδι με άγνωστο προορισμό. Αγωνία και λύτρωση η ποίηση. Οξυγόνο. Φτερά. Δημιουργία. Πέρασμα σε μια νέα γη σε κάθε ολοκλήρωση ενός έργου. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος κατά τον οποίο ένα άψυχο χαρτί αποκτά φωνή και κάποιες σκόρπιες λέξεις μπαίνουν σε σειρά φτιάχνοντας ακραιφνώς ιδέες και συντάσσοντας νοήματα. Ποίηση σημαίνει πάμπολες σημειώσεις και χαρτάκια ατάκτως εριμμένα πάνω στο γραφείο. Την έμπνευσή μου κεντρίζουν κοινωνικά κυρίως θέματα, καθημερινά γεγονότα, αληθινές ιστορίες ζωής, προσωπικές ανησυχίες. Πολλές φορές αρκεί μια εικόνα ή μια λέξη για να μού δώσουν το έναυσμα να ολοκληρώσω ένα έργο. Επιπροσθέτως, ένα βαθύ συναίσθημα αποτελεί σημαντικό κίνητρο της γραφής μου.

Β.Π.: Πώς αισθάνεσθε όταν τα ποιήματά σας κάνουν κάποιους ανθρώπους να ταξιδεύουν;

Σ.Ζ.: Είναι μοναδικό το γεγονός του μοιράσματος της γραφής με άλλους ανθρώπους, τόσο διαφορετικούς, με ανομοιότητες χαρακτήρων και απόψεων. Αδυνατώ να κατανοήσω το μέγεθος επίδρασης της γραφής μου στην κάθε ψυχή. Από το ελάχιστο που αντιλαμβάνομαι, η ικανοποίηση είναι βαθειά σε ό,τι με αφορά. Φίλοι μέσα από τα σχόλιά τους στις αναρτήσεις μου δείχνουν να συλλαμβάνουν το ύφος της γραφής μου, ακόμα και όταν αυτή κινείται στη γλώσσα της αλληγορίας. Τότε νιώθω όλη την ευλογία αυτής της επαφής να με κατακλύζει. Είναι σημαντικό να έχει ένας άνθρωπος του λόγου καλούς συνταξιδευτές.

Β.Π.: Ποιος είναι ο αγαπημένος σας ξένος ποιητής και ποιο το αγαπημένο σας ποίημα;

Σ.Ζ.: Αν και ιδιαίτερα φιλόπατρις με τεράστια αγάπη στα έργα των Ελλήνων ποιητών, εντούτοις από ξένους ξεχωρίζω το Γάλλο Φρεντερίκ Μιστράλ, όχι τυχαία, μα για τα φιλελληνικά του συναισθήματα, τα οποία διαφαίνονται μέσα από τον ύμνο του για την Ελλάδα. Τον μετέφρασε ο Κωστής Παλαμάς.

Β.Π.: Πόσο εύκολο είναι να ξεχωρίσει ένας ποιητής σήμερα; Είναι θέμα ταλέντου ή περισσότερο ενός καλού promotion;

Σ.Ζ.: Η διαφήμιση αποτελεί αναμφιβόλως ένα σημαντικό εργαλείο προώθησης. Η τέχνη και η διαφήμιση κινούνται παράλληλα. Η μία έχει την ανάγκη της άλλης. Η χώρα μας κατέχει πληθώρα σπουδαίων ποιητών και λογοτεχνών. Δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσει ένας ποιητής στις μέρες μας, αν δεν προβληθεί το έργο του, αν δεν ανήκει σε κυκλώματα και αν δεν έχει γνωριμίες κατάλληλες να τον προβάλλουν. Αλίμονο όμως, αν ένας ποιητής γράφει μόνο για να ξεχωρίσει και όχι γιατί το προστάζει η ψυχή του. Η ποίηση είναι έρωτας. Απόλυτος. Αδιαπραγμάτευτος. Είναι τέρψη ψυχής, απελευθέρωση, ψυχοθεραπεία. Αυτά αρκούν να μάς κρατούν προσγειωμένους. Τώρα, αν τα έργα μας θα γίνουν ευρέως γνωστά δεν πρέπει να μάς απασχολεί. Η αναγνωρισιμότητα δεν αποτελεί αυτοσκοπό.

Β.Π.: Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον πράγμα που έχουν δει τα μάτια σας ως σήμερα;

Σ.Ζ.: Πριν από λίγο καιρό βρέθηκα σε κάποιο ψηλό σημείο της Πάρνηθας. Σε ένα άνοιγμα του δρόμου υπήρχε ένα πεζούλι. Σταθμεύσαμε το αμάξι και όταν κατεβήκαμε, με έκπληξη είδαμε απέναντί μας να μάς κοιτάζει ένα μικρό αλεπουδάκι. Μετά από το πρώτο σοκ, πλησίασα (ούσα ανήσυχη φύση δεν θα μπορούσα να αδιαφορήσω) και κατάλαβα τις καλές και ήρεμες προθέσεις ενός αγριμιού, το οποίο είχε αποκτήσει οικειότητα με τον άνθρωπο. Της προσφέραμε ξηρούς καρπούς και τους έφαγε με μεγάλη ευχαρίστηση, μέχρι και τον τελευταίο. Φωτογραφήθηκα μαζί της σε απόσταση αναπνοής. Ήταν πρωτόγνωρο για εμένα το περιστατικό. Το χάρηκα και έμεινε στη μνήμη μου. Με εξέπληξε το μέγεθος της φιλικότητάς της.

Β.Π.: Υπήρξε κάποια κρίσιμη στιγμή που άλλαξε τη ζωή σας; Ποιες είναι οι στιγμές που σας σημάδεψαν συναισθηματικά;

Σ.Ζ.: Η ζωή μου και η καθημερινότητά μου άλλαξε με την εισβολή του κορωνοϊού. Ένιωσα μια μεγάλη απειλή να στερεί την ελευθερία μου και όσες φορές δεν μπορούσα να δράσω όπως έκανα πριν (να παρακολουθήσω μια θεατρική παράσταση, να κάνω ένα ταξίδι, να παρευρεθώ σε μια εκδήλωση) αισθανόμουν πιεσμένη και ψυχολογικά καταβεβλημένη. Είχα μεγάλο θυμό και ήρθα πρόσωπο με πρόσωπο με την κατάθλιψη. Το θετικό είναι ότι σε όλες τις δύσκολες στιγμές μου αναπτύσσω ένα μηχανισμό άμυνας και ανακαλύπτω κρυμμένες μου δυνάμεις. Και σε αυτή την περίπτωση μάζεψα τα κομμάτια μου, τα συναρμολόγησα και επέστρεψα στη ζωή, δηλώνοντας δυναμικά παρούσα.

Β.Π.: Στην καθημερινότητα πού βρίσκετε την ευτυχία; Αισθάνεσθε ότι την έχετε βρει; Κι αν ναι πόσο δύσκολο είναι να την ανακαλύψει κανείς τελικά;

Σ.Ζ.: Η ευτυχία είναι στιγμές. Ούσα προσγειωμένη, δεν ενθουσιάζομαι εύκολα πλέον. Μάλλον δεν ενθουσιάζομαι καθόλου. Θεωρώ πως η ευτυχία συνδέεται με τον ενθουσιασμό. Για μένα η έννοια της ευτυχίας έχει να κάνει με την ψυχική πληρότητα, την οποία αισθάνομαι μερικές φορές να μού κάνει καλή παρέα και άλλες πάλι να με εγκαταλείπει. Σε γενικές γραμμές είμαι ένας χορτάτος και γεμάτος άνθρωπος. Έχω γευτεί τη ζωή με πάθος. Η καθημερινότητά μου χαρακτηρίζεται από ένταση. Στο σημείο αυτό να δηλώσω την απέχθειά μου στους διάφορους ''οδηγούς προσωπικής ευτυχίας'' που κυκλοφορούν. Όσον αφορά το τρίτο σκέλος της ερώτησης, κάθε άνθρωπος, ως ξεχωριστή προσωπικότητα, έχει τις δικές του ανάγκες, τις προσωπικές του προσλαμβάνουσες και χειρισμούς καταστάσεων.

Β.Π.: Αν σας ζητούσα για το τέλος να πείτε ένα "ευχαριστώ", σε ποιον θα το λέγατε;

Σ.Ζ.: Ευχαριστώ το Θεό για όλες τις ευλογίες Του και την παρουσία Του στη ζωή μου. Ευχαριστώ τους πολύ κοντινούς μου ανθρώπους για την κατανόησή τους και τη στήριξή τους στις ανάγκες μου. Ευχαριστώ όσους βρέθηκαν στην πορεία της ζωής μου και έγιναν πρότυπα αγάπης, τρυφερότητας και καλοσύνης. Τους ευχαριστώ για το φως που σκόρπισαν απλόχερα, για όσα συναισθήματα κατάφεραν να μού φέρουν στην επιφάνεια, τα οποία αγνοούσα. Τους ευχαριστώ για τις στιγμές της παρουσίας τους όταν εγώ ήμουν απούσα, ως κλειστή, απόμακρη, ιδιόρρυθμη και πολλές φορές αντικοινωνική αλλά πάντα ειλικρινής μέχρι κυνισμού.

Β.Π.: Σας ευχαριστώ πολύ για τούτη τη συνέντευξη.

Σ.Ζ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ από καρδιάς κυρία Παππά για την ευκαιρία που μού δώσατε.