Στην κόρη μου

Έτοιμη από καιρό..

δεν θέλω να μιλάω για το τότε όλη μέρα..

Άδικο να σε θεωρούν γρανιτένιο πλάσμα

κι εσύ να αισθάνεσαι εύθραστο γυαλί

έτοιμο να καταρρεύσει..

Έξω οι άσχημοι και τα άσχημα από παντού.

Το παρόν είναι πιο εξωτικό από το παρελθόν..

Καιρός να αφεθούμε προς μια νέα πορεία

προς ένα φωτεινό μέλλον..

Προσεύχομαι για σένα..

Μη γνωρίζοντας πώς ν' αντιδράσω.

* Το ποίημα "Έτοιμη από καιρό", διακρίθηκε με Γ΄Βραβείο ποίησης στον Πανελλήνιο και Παγκύπριο Διαγωνισμό που διοργάνωσε η Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών, έτους 2018.-

 Παρουσίαση – Ανάλυση του ποιήματος 

Από τη συντακτική ομάδα του Culture Magazine

Η Βασιλική Β. Παππά αποτελεί μια από τις πιο ξεχωριστές φωνές της σύγχρονης ελληνικής ποίησης, όπου η προσωπική εμπειρία συνυφαίνεται με πνευματικές και κοινωνικές διαστάσεις. Το ποίημα «Έτοιμη από καιρό», βραβευμένο με το Γ' Βραβείο Ποίησης της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα του στοχαστικού, λυρικού και βαθύτατα ανθρώπινου έργου της. Η ανάγνωση του ποιήματος μας οδηγεί σε έναν κόσμο όπου η στοργή, η προστασία και η αναμονή συνυπάρχουν με την εσωτερική ευθραυστότητα και την ώριμη αυτογνωσία. Αμέσως, ο τίτλος «Έτοιμη από καιρό» υπογραμμίζει την έννοια της προετοιμασίας, της ωρίμανσης και της προσμονής. Η λέξη «έτοιμη» δεν αναφέρεται μόνο σε φυσική ή κοινωνική ικανότητα, αλλά σε μια εσωτερική, ψυχική και πνευματική κατάσταση. Το παιδί στο οποίο απευθύνεται η ποιήτρια, η κόρη της, δεν είναι απλώς ένα βιολογικό ον· είναι φορέας εμπειριών και συναισθημάτων που έχουν συγκεντρωθεί και ωριμάσει με το χρόνο. Το «από καιρό» προσθέτει μια διάσταση συνέχειας· δεν πρόκειται για στιγμιαία επίγνωση, αλλά για μια ωρίμανση που έχει ήδη διαμορφώσει τον χαρακτήρα και την ψυχή.

Η πρώτη στροφή εισάγει μια προσωπική και στοργική διάθεση: η ποιήτρια απευθύνεται στην κόρη της με έναν τόνο στοργής, που ταυτόχρονα περιέχει φροντίδα και προστατευτική εγρήγορση. Το ποιητικό υποκείμενο επιθυμεί να μην επικεντρώνεται το παιδί στο παρελθόν («δεν θέλω να μιλάω για το τότε όλη μέρα»), αποτρέποντας την κυριαρχία παλιών πόνων ή τραυματικών εμπειριών στην καθημερινότητα. Η διάθεση αυτή υπογραμμίζει τη φιλοσοφική και υπαρξιακή διάσταση της ποίησης της Παππά: η ζωή πρέπει να προχωράει, και η ωριμότητα δεν συνεπάγεται παθητική παραμονή στο παρελθόν.

Η αντίθεση μεταξύ εξωτερικής εμφάνισης και εσωτερικής πραγματικότητας αποτελεί ένα από τα κύρια μοτίβα του ποιήματος. Ο στίχος «Άδικο να σε θεωρούν γρανιτένιο πλάσμα/κι εσύ να αισθάνεσαι εύθραστο γυαλί/ έτοιμο να καταρρεύσει» αντιπαραβάλλει τη δημόσια εικόνα της σκληρότητας με την εσωτερική αδυναμία. Ο «γρανίτης» συμβολίζει την κοινωνική αντίληψη της δύναμης και της αντοχής, ενώ το «γυαλί» δηλώνει τη διαφάνεια, την ευθραυστότητα και την ευαισθησία που δεν φαίνονται εξωτερικά. Η ποιήτρια καταγράφει με ενάργεια την κοινωνική παρανόηση και παράλληλα αναδεικνύει την ανάγκη για ειλικρίνεια, αυτογνωσία και προστασία.

Το στοιχείο της προστασίας και της κάθαρσης ενισχύεται στους στίχους «Έξω οι άσχημοι και τα άσχημα από παντού». Η εντολή αυτή έχει έναν σχεδόν μαγικό ή τελετουργικό χαρακτήρα: η ποιήτρια προσπαθεί να καθαρίσει τον περιβάλλοντα χώρο από τοξικές επιρροές, ανθρώπους και καταστάσεις που θα μπορούσαν να πλήξουν την ψυχή της κόρης. Μέσα από αυτή τη διάσταση, το ποίημα αποκτά θρησκευτικά και πνευματικά χαρακτηριστικά: η γλώσσα λειτουργεί όχι μόνο ως έκφραση συναισθήματος, αλλά και ως πράξη προστασίας και φροντίδας.

Η επόμενη στροφή εισάγει μια αισιόδοξη μετατόπιση, όπου το «παρόν» αποκτά ιδιαίτερη σημασία: «Το παρόν είναι πιο εξωτικό από το παρελθόν». Η λέξη «εξωτικό» δημιουργεί μια αίσθηση ανανέωσης, διαφορετικότητας και νέας ζωής. Το παρόν παρουσιάζεται ως χρόνος ευκαιριών και δυνατότητας μεταμόρφωσης, αντίθετα με το παρελθόν που περιορίζει και βαραίνει. Η ποιήτρια καθιστά σαφές ότι η προσοχή στο σήμερα είναι απαραίτητη για την εσωτερική ανάπτυξη και την προσωπική ωρίμανση.

Το επόμενο βήμα του ποιήματος είναι η προτροπή για δράση και προοδευτική απελευθέρωση: «Καιρός να αφεθούμε προς μια νέα πορεία / προς ένα φωτεινό μέλλον». Η λέξη «αφεθούμε» συνδυάζει την έννοια της εμπιστοσύνης και της παράδοσης στην αλλαγή. Το υποκείμενο καλεί την κόρη να μην φοβάται να προχωρήσει, να αφήσει πίσω ό,τι την περιορίζει, και να δει το μέλλον με αισιοδοξία. Το «φωτεινό μέλλον» αποτελεί σύμβολο ελπίδας, νέας ζωής και πνευματικής ανάτασης, στοιχεία που χαρακτηρίζουν συχνά το έργο της Παππά.

Το ποίημα ολοκληρώνεται με μια ειλικρινή εξομολόγηση της ποιήτριας: «Προσεύχομαι για σένα… / Μη γνωρίζοντας πώς ν' αντιδράσω». Εδώ συνδυάζεται η στοργή με την αδυναμία. Η μητέρα εκφράζει την αγάπη της, αλλά ταυτόχρονα παραδέχεται την αβεβαιότητα, τον φόβο και την άγνοια του τρόπου με τον οποίο μπορεί να υποστηρίξει πλήρως την κόρη της. Η προσευχή λειτουργεί ως μέσο επικοινωνίας με μια υπερβατική διάσταση, ενώ η αμφισημία του «μη γνωρίζοντας» τονίζει τη δυναμική του ανθρώπινου συναισθήματος, που συνδυάζει φροντίδα και αδυναμία.

Στα κύρια μοτίβα και συμβολισμούς του ποιήματος εντάσσονται η αντίθεση «εμφάνιση – εσωτερικό» (γρανίτης – γυαλί), η χρονική διάσταση (παρελθόν – παρόν – μέλλον), η προστατευτική στάση της μητέρας και η ευθραυστότητα της γυναικείας ταυτότητας. Η ποίηση της Παππά λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα: προσωπικό, κοινωνικό, υπαρξιακό και πνευματικό. Το παιδί που απευθύνεται η ποιήτρια γίνεται ταυτόχρονα σύμβολο της νέας γενιάς, του ανθρώπου που πρέπει να ωριμάσει, να προστατευτεί και να βρει το δικό του δρόμο.

Η γλώσσα του ποιήματος είναι καθαρή αλλά συμβολική, λυρική αλλά στοχαστική. Ο ελεύθερος στίχος, η αντίθεση, η εικόνα και η μεταφορά λειτουργούν ως μέσα έκφρασης όχι μόνο συναισθημάτων αλλά και φιλοσοφικών/πνευματικών ιδεών. Το ποίημα συνδέει την προσωπική εμπειρία με καθολικά θέματα, όπως η δύναμη και η ευθραυστότητα, η προστασία και η απελευθέρωση, η ωρίμανση και η προσδοκία για ένα φωτεινό μέλλον.

Η ανάγνωση του ποιήματος προσφέρει βαθιά συναισθηματική εμπειρία. Αναδεικνύει τη στοργική αγάπη της μητέρας, αλλά ταυτόχρονα την αναγνώριση της αβεβαιότητας και της αδυναμίας που συνοδεύει κάθε σχέση φροντίδας. Το ποίημα είναι παράδειγμα του πώς η ποίηση μπορεί να μεταδώσει σύνθετες ψυχικές και κοινωνικές καταστάσεις μέσα από εικόνες και λέξεις που μοιάζουν απλές, αλλά φέρουν βάρος νοήματος και συμβολισμού.

Συνολικά, το «Έτοιμη από καιρό» συνδυάζει την προσωπική εμπειρία, την παιδαγωγική διάθεση, την πνευματική διάσταση και την κοινωνική ευθύνη. Το έργο αυτό της Παππά είναι μια υπενθύμιση ότι η ποίηση μπορεί να λειτουργεί ως πράξη στοργής, προστασίας, αλλά και πνευματικής αναζήτησης. Ο αναγνώστης όχι μόνο παρακολουθεί την πορεία της κόρης προς ωριμότητα και ελευθερία, αλλά καλείται και ο ίδιος να αναλογιστεί τη σχέση μεταξύ εμφάνισης και εσωτερικής πραγματικότητας, την αξία του παρόντος και την ανάγκη για αλληλεγγύη και φροντίδα στις ανθρώπινες σχέσεις.

Η δύναμη του ποιήματος έγκειται στην ικανότητά του να συνδυάζει προσωπική συγκίνηση με καθολικές αξίες, καθώς και στην επιδέξια χρήση της γλώσσας: κάθε λέξη, κάθε εικόνα και κάθε αντίθεση λειτουργούν για να μεταφέρουν μια πολύπλοκη αίσθηση ωριμότητας, ευθραυστότητας και προστατευτικής αγάπης. Μέσα από αυτά τα στοιχεία, η Παππά αναδεικνύει την αξία της ποίησης ως μέσου επικοινωνίας, στοχασμού και πνευματικής εμβάθυνσης, καθιστώντας το ποίημα «Έτοιμη από καιρό» ένα σημαντικό δείγμα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

Τελικά, το ποίημα λειτουργεί ως μικρογραφία του ποιητικού σύμπαντος της Παππά, όπου η γλώσσα, η εικόνα και το συναίσθημα συνδυάζονται για να δημιουργήσουν έναν χώρο στοχαστικής αλήθειας και υπαρξιακής διάστασης. Ο αναγνώστης ανακαλύπτει όχι μόνο την κόρη που είναι «έτοιμη από καιρό», αλλά και τη βαθιά σχέση ανάμεσα σε φροντίδα, αγάπη, ευθραυστότητα και ωρίμανση που χαρακτηρίζει όλη την ποίηση της Βασιλικής Β. Παππά.