Τηλέμαχος Μούσας: Αντανακλάσεις ενός ανήσυχου δημιουργού 

Επιμέλεια:

Βασιλική Β. Παππά

culturemagazinesite@gmail.com

Εισαγωγικό σημείωμα

Ο Τηλέμαχος Μούσας είναι από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις δημιουργών που αρνούνται να χωρέσουν σε κατηγορίες. Ξεκίνησε ως αυτοδίδακτος κιθαρίστας, πρωτοπόρος της avant-garde metal σκηνής, συνθέτης για το θέατρο και το χορό, ερευνητής στην αιχμή της μουσικής τεχνολογίας και άνθρωπος με βαθιά σχέση με τη φύση, διαγράφει μια πορεία που μοιάζει περισσότερο με ανοιχτό πεδίο παρά με ευθεία γραμμή. Με το παιχνίδι ως κινητήρια δύναμη, την περιέργεια ως σταθερά και τις συνεργασίες ως χώρο ελευθερίας, ο Μούσας συνεχίζει να εξερευνά τα όρια της ανθρώπινης φωνής, της μηχανής και της δημιουργίας.

Η Συνέντευξη

Β.Π.: Τηλέμαχε, πώς θα περιέγραφες την προσωπική σου διαδρομή στη μουσική μέχρι σήμερα; Τι σε καθόρισε περισσότερο ως καλλιτέχνη και πώς εξελίχθηκες μέσα στον χρόνο;

Τ.Μ.: Θα περιέγραφα τη διαδρομή μου ως «μη γραμμική». Ξεκίνησα ως αυτοδίδακτος. Στα 18 μου δημιούργησα το πρώτο μου συγκρότημα, τους Acetic Voice, όπου έγραφα μουσική και στίχους σε αρκετά κομμάτια. Παίζαμε thrash metal και γνωρίσαμε μεγάλη επιτυχία· αν ψάξεις στο διαδίκτυο, θα δεις ότι το group έγραψε ιστορία! Έπειτα άρχισα να τραγουδάω και να συμμετέχω στους στίχους και τις συνθέσεις των Medieval Death, της πρώτης ελληνικής avant-garde metal μπάντας, με πραγματικά πρωτοποριακό ήχο. Μετά από περίπου επτά χρόνια παιξίματος κιθάρας μπόρεσα να κάνω τα πρώτα μου ιδιαίτερα μαθήματα και τον επόμενο χρόνο έδωσα εξετάσεις και μπήκα στο ωδείο. Παράλληλα σπούδασα Γεωπονία και Παιδαγωγικά. Κάποια στιγμή άρχισα να ακούω jazz fusion και να δημιουργώ αντίστοιχα συγκροτήματα και συνεργασίες.

Έχω παίξει με τους «Μπλε», τους «Xaxakes», τους Χαΐνηδες, τον Θάνο Ανεστόπουλο, τον Blaine Reininger, τα Υπόγεια Ρεύματα, τη Σαβίνα Γιαννάτου, την Julia Kent, τον Γιώργο Κοντραφούρη, τον Νίκο Γιούσεφ και πολλούς ακόμη υπέροχους δημιουργούς. Δίδαξα για πολλά χρόνια σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και για δέκα χρόνια στην Ειδική Αγωγή. Έκανα μεταπτυχιακό στη jazz performance και τις νέες τεχνολογίες. Έχω συνθέσει μουσική για 75 θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις και ολοκληρώνω το διδακτορικό μου πάνω στα Interactive Media και το Augmented Vocal Expression στην performance — για τις ανάγκες του οποίου έμαθα προγραμματισμό σε Python και Max/MSP.

Αυτό που με καθόρισε περισσότερο στον τρόπο που αντιλαμβάνομαι τη μουσική είναι α) η αγάπη των γονιών μου για τη μουσική, η υπέροχη ρετρό φωνή της μητέρας μου και τα φλαμένκο και rock 'n' roll ακούσματα του πατέρα μου από το μαγνητόφωνό του, και β) ο πολυσυλλεκτικός δίσκος των Celtic Frost, Into the Pandemonium.

Ο Τηλέμαχος Μούσας βυθίζεται στον ήχο, αποτυπώνοντας την εσωτερική του αναζήτηση και τον αυτοσχεδιασμό που χαρακτηρίζει τη μουσική του.

Β.Π.: Πώς γεννιέται ένας ήχος, ένα κομμάτι ή μια παράσταση στο μυαλό σου; Ποια εσωτερική ανάγκη σε οδηγεί προς τον πειραματισμό;

Τ.Μ.: Γεννιέται παίζοντας. Κάνω παιχνίδι με τους ήχους: βάζω τα χέρια μου πάνω στην κιθάρα και αρχίζω να ψάχνω κάτι που θα μου τραβήξει το ενδιαφέρον. Άλλες φορές το κάνω στον υπολογιστή και παίζω με την τυχαιότητα. Η βασική μου ανάγκη είναι το παιχνίδι — αυτό είναι που με ωθεί να πειραματίζομαι με νέα υλικά.

Β.Π.: Πώς επιλέγεις τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεσαι; Τι θεωρείς ότι σε έχει διδάξει περισσότερο η εμπειρία των συνεργασιών σου;

Τ.Μ.: Το βασικό κριτήριο είναι να είναι καλή η παρέα και να περνάμε ευχάριστα. Να έχουμε κοινά ενδιαφέροντα και όρεξη για περιπέτεια. Να αναζητούμε νέους δρόμους και να μπορούμε να αυτοσχεδιάζουμε σε υψηλό επίπεδο, με σεβασμό ο ένας προς τον άλλο.

Β.Π.: Πώς γεννήθηκε η ιδέα της "Tilemachos Moussas Farm";

Τ.Μ.: Αρχικά από ένα ταξίδι στην Ισλανδία. Το 2010 βάφτισα το τότε κουαρτέτο μου "Tilemachos Moussas Farm" και κυκλοφόρησε ο πολυσυλλεκτικός δίσκος Newborn. Έπειτα, ως Γεωπόνος, νομίζω ότι δικαιούμαι κι εγώ να έχω τη φάρμα μου!

Β.Π.:Τι σημαίνει για σένα η έννοια της "κολεκτίβας" και πώς λειτουργεί μέσα στη δημιουργία;

Τ.Μ.: Είναι σημαντικό να είμαστε ανοιχτοί στο να έρχονται νέοι άνθρωποι στη Φάρμα και να φέρνουν τη δική τους ενέργεια. Επίσης, να συν-δημιουργούμε βασισμένοι στις δικές μου συνθέσεις.

Β.Π.: Ποια είναι η σχέση σου με την τεχνολογία στη μουσική δημιουργία και πώς βλέπεις την αλληλεπίδραση ανθρώπου–μηχανής στη μουσική του μέλλοντος;

Τ.Μ.: Το διδακτορικό μου, όπως προανέφερα, είναι στη μουσική τεχνολογία. Ασχολούμαι πολύ με τον αυτοσχεδιασμό και τη συνύπαρξη ανθρώπου–μηχανής μέσω machine learning και στοχαστικών μοντέλων. Όσο η τεχνολογία μάς δίνει νέες δυνατότητες, αποτελεί χρήσιμο εργαλείο — αρκεί να μην γίνεται «φασόν» και να μη λειτουργεί ενάντια στους δημιουργούς (βλέπε AI μουσική λογοκλοπή).

Στο χιονισμένο βουνό, με στολή αλπινιστή και μπατόν στα χέρια, ο Τηλέμαχος Μούσας βρίσκει τον δικό του χώρο για διαλογισμό και έμπνευση — εκεί όπου η φύση συνυφαίνεται με τη δημιουργία. 

Β.Π.: Τι σε κινητοποιεί όταν δεν "δουλεύεις" μουσικά; Ποια στιγμή της καθημερινότητας σε φέρνει πιο κοντά στη δημιουργία;

Τ.Μ.: Η αγάπη μου για την κόρη μου, τη Δάφνη, και η επαφή με τη φύση, ιδιαίτερα με το βουνό. Κάνω πολλά χρόνια ορειβασία και είναι για μένα μια μορφή διαλογισμού.

Β.Π.: Πώς βλέπεις τον εαυτό σου τα επόμενα χρόνια, όχι μόνο ως μουσικό αλλά ως άνθρωπο;

Τ.Μ.: Θέλω να συνεχίσω να δημιουργώ, να μπορώ να ταξιδεύω και να ανεβαίνω στα βουνά. Όνειρό μου είναι κάποια στιγμή να ζήσω στον Όλυμπο.

Β.Π.: Αν δεν υπήρχαν όρια χρόνου ή πόρων, ποιο έργο θα ήθελες πραγματικά να υλοποιήσεις; Ποιο όνειρο κουβαλάς ακόμα ανεκπλήρωτο;

Τ.Μ.: Θα ήθελα να ζήσω για μια χρονική περίοδο στην Ανταρκτική και να δημιουργήσω μια multimedia παράσταση στο Svalbard, κοντά στον Βόρειο Πόλο.

Β.Π.: Τηλέμαχε κλείνοντας, τι θα ήθελες να πεις σε έναν νέο μουσικό που ξεκινάει σήμερα και θέλει να βρει τη δική του φωνή;

Τ.Μ.: Να μη φοβάται. Να ακολουθεί τη φωνή της καρδιάς του και να προχωρά μπροστά χωρίς αναστολές. Να μην ακολουθεί την πεπατημένη, αλλά να ανοίγει νέα μονοπάτια — και μετά δρόμους.

Ο Τηλέμαχος Μούσας, ένας ανήσυχος δημιουργός, με ένταση και αφοσίωση στη μουσική του, συνεχίζει να εξερευνά νέα μονοπάτια ήχου, αυτοσχεδιασμού και έμπνευσης. 

Συμπέρασμα

Η διαδρομή του Τηλέμαχου Μούσα αποδεικνύει πως η μουσική μπορεί να είναι τρόπος ζωής, εσωτερική αναζήτηση και περιπέτεια ταυτόχρονα. Από τα πρώτα metal βήματα μέχρι την έρευνα στην τεχνητή νοημοσύνη και από τις συνεργασίες με σημαντικούς καλλιτέχνες μέχρι την ανάγκη για ηρεμία στο βουνό, ο Μούσας παραμένει ανοιχτός σε ό,τι νέο γεννιέται από το παιχνίδι, τη φύση και τον ανθρώπινο παλμό. Με όνειρα που φτάνουν μέχρι την Ανταρκτική και τον Βόρειο Πόλο, συνεχίζει να χαράζει τη δική του διαδρομή — αυτή που δεν φοβάται ούτε τα άγνωστα μονοπάτια ούτε τα μεγάλα ύψη.