Όταν η σιωπή μετατρέπεται σε εικόνα και η εικόνα σε λέξη

Υπάρχουν ποιητικές συλλογές που επιχειρούν να αφηγηθούν μια ιστορία∙ κι υπάρχουν άλλες που δεν επιδιώκουν να πουν, αλλά να δείξουν — να σταθούν σε εκείνη τη λεπτή διάσταση ανάμεσα στο φως και στη σκιά, στο άρρητο και στο ονοματισμένο. Το «Κλικ στη Σιωπή» της Βασιλικής Β. Παππά ανήκει στη δεύτερη κατηγορία: δεν παραδίδει απαντήσεις, αλλά ανοίγει χώρο. Δεν περιγράφει, αλλά αποκαλύπτει. Δεν εξηγεί, αλλά ψιθυρίζει. Αποτελούμενη από δεκαεπτά ποιήματα, η νέα αυτή συλλογή κινείται σε έναν άξονα που συνδέει τη σιωπή με την εικόνα — δύο στοιχεία που η ποιήτρια αξιοποιεί με ώριμη οικονομία και βαθιά εσωτερική μουσικότητα. Η σιωπή εδώ δεν λειτουργεί ως κενό, ως απουσία λόγου. Αντίθετα, είναι ένας ενεργός τόπος∙ ένας χώρος όπου ο αναγνώστης καλείται να αναμετρηθεί με όσα συνήθως δεν τολμά να κοιτάξει. Και το «κλικ» —μια χειρονομία στιγμιαία αλλά αποφασιστική— λειτουργεί σαν ενεργοποίηση της συνείδησης: εκείνη η στιγμή που κάτι φωτίζεται απότομα, όχι για να παραδοθεί ολοκληρωμένο, αλλά για να υπονοηθεί.

Το φωτογραφικό αυτό παιχνίδι δεν είναι διακοσμητικό. Είναι οργανικό. Το εξώφυλλο, σχεδιασμένο από την ίδια την ποιήτρια, δεν συνοδεύει απλώς τη συλλογή: την εξηγεί. Δημιουργεί μια πρώτη, καθοριστική αναγνωστική εμπειρία. Το σχέδιο λειτουργεί σαν προοίμιο μιας ποιητικής διαδρομής όπου η οπτική γλώσσα και η γραπτή γλώσσα συνομιλούν με συνέπεια και αμοιβαίο σεβασμό.

Η συλλογή προλογίζεται από τον Λευτέρη Τζόκα, πρόεδρο της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών, και τον Χρήστο Βασιλειάδη, καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας — δύο φωνές που με διαφορετική ματιά αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητα του ποιητικού βήματος της Βασιλική; Β. Παππά. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι η συλλογή συνοδεύεται από αγγλική μετάφραση της Αλίκης Νάκα, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα διεθνές αναγνωστικό κοινό που θα μπορεί να μοιραστεί τις εικόνες και τις σιωπές της.

Η σιωπή ως χώρος — όχι ως λύση

Στην ποίηση της Βασιλικής Β. Παππά, η σιωπή δεν είναι μια παθητική κατάσταση ούτε μια ιδιωτική άρνηση· είναι ένα ενδιάμεσο τοπίο. Εκεί όπου το βλέμμα στρέφεται προς τα μέσα, όχι για να καθρεφτιστεί, αλλά για να διαπιστώσει την αλήθεια του. Η σιωπή γίνεται συνώνυμη του χρόνου που «παγώνει» ακριβώς πριν από την απόφαση, του βλέμματος που αιωρείται πριν σταθεί πάνω σε μια εικόνα, της στιγμής που η ανάσα κρατιέται πριν ειπωθεί κάτι κρίσιμο — ή πριν επιλεγεί να μην ειπωθεί. Είναι ένα σύμπαν που δεν δηλώνει αλλά υπονοεί∙ που δεν προχωρά αλλά περιμένει. Και μέσα από αυτή τη στάση, η ποιήτρια δείχνει πως η σιωπή δεν είναι το τέλος μιας φωνής, αλλά η αρχή μιας άλλης: πιο ειλικρινούς, πιο άγριας, πιο άμεσης.

Η εικόνα ως μέσο αποκάλυψης

Στη συλλογή, η εικόνα δεν υπηρετεί την περιγραφή. Δεν «φωτογραφίζει» το εξωτερικό τοπίο. Αντίθετα, λειτουργεί σαν εσωτερικός φακός. Ένα παράθυρο, ένα ίχνος φωτός, μια πόλη που αδειάζει, ένα βλέμμα που απομακρύνεται∙ όλες αυτές οι εικόνες αναδύονται όχι ως εξωτερικά σκηνικά αλλά ως μεταφορές της ψυχικής κατάστασης — όχι συγκεκριμένης, αλλά καθολικής.

Η ποιήτρια δεν ενδιαφέρεται να δείξει τον κόσμο όπως είναι, αλλά όπως βιώνεται. Οι εικόνες λειτουργούν σαν στιγμιότυπα μιας συνείδησης που αλλάζει, σαν καρέ από μια ταινία όπου ο θεατής δεν χρειάζεται να γνωρίζει το «πριν» και το «μετά». Η στιγμή αρκεί. Και εδώ βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες αρετές της συλλογής: δεν ζητάει από τον αναγνώστη να ταυτιστεί με ένα πρόσωπο ή μια ιστορία, αλλά να αναγνωρίσει κάτι δικό του σε όσα βλέπει. Κάθε ποίημα παραμένει ανοιχτό, έτοιμο να γεμίσει από την εμπειρία του καθενός.

Υπαρξιακές διαδρομές χωρίς προορισμό

Η Παππά αποφεύγει επιδέξια οποιοδήποτε διδακτισμό. Δεν προσφέρει κανέναν «κανόνα» για το πώς αντιμετωπίζεται η μοναξιά, η εσωστρέφεια, ο φόβος της απόστασης ή της εγγύτητας. Αντίθετα, προτείνει ένα ποιητικό περιβάλλον όπου οι αντιθέσεις συνυπάρχουν: φως και σκιά, σιωπή και θόρυβος, εσωστρέφεια και κίνηση, απόσυρση και έκθεση.Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η ποιήτρια δεν παρουσιάζει αυτές τις εντάσεις ως τραύματα που ζητούν θεραπεία, αλλά ως αναπόφευκτες όψεις της ανθρώπινης καταστάσης. Το «Κλικ στη Σιωπή» δεν επιχειρεί να λύσει τίποτα∙ επιχειρεί να δείξει τον ακριβή τόπο όπου γεννιούνται οι ερωτήσεις. Εκεί όπου το άτομο συναντά τα όριά του, όχι για να τα ξεπεράσει, αλλά για να τα αναγνωρίσει.

Γλώσσα καθαρή, πυκνή, αμφίσημη

Με μια γραφή λιτή, πυκνή και πάντοτε προσεκτικά μουσική, η ποιήτρια αξιοποιεί το κενό μεταξύ των λέξεων όσο και τις ίδιες τις λέξεις. Τα ποιήματα δεν οδηγούν σε ένα τελικό συμπέρασμα — αντιθέτως, αφήνουν τον αναγνώστη σε μια δημιουργική εκκρεμότητα. Αυτό το τεχνικό παιχνίδι, όπου η εικόνα αρχίζει και σταματά πριν ολοκληρωθεί, δημιουργεί ακριβώς το περιβάλλον της «σιωπής» του τίτλου. Το ποίημα παρουσιάζει ένα στιγμιότυπο, μια ψυχική φωτογραφία, και στην πραγματικότητα ζητά από τον αναγνώστη να συνεχίσει την ιστορία. Είναι μια ποίηση που δεν εξηγεί. Επιτρέπει.

Ένα έργο που συνομιλεί με όλους

Ίσως το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της συλλογής είναι ότι, ενώ χτίζεται πάνω σε έντονα προσωπικές εικόνες, δεν εγκλωβίζεται καθόλου στην προσωπικότητα του δημιουργού της. Η ποίηση της Παππά αποφεύγει οποιαδήποτε εξομολογητική παγίδα. Αντίθετα, λειτουργεί ως καθρέφτης που δεν επιστρέφει το πρόσωπο της ποιήτριας, αλλά το πρόσωπο του αναγνώστη. Γι' αυτό και το «Κλικ στη Σιωπή» έχει την ιδιότητα να γίνεται άλλο βιβλίο για τον καθένα. Για κάποιον είναι μια στιγμή απώλειας. Για άλλον, μια περίοδος ανασύνταξης. Για κάποιον τρίτο, μια μορφή απελευθέρωσης — ή ένα κάλεσμα να σταθεί για μια στιγμή με ειλικρίνεια απέναντι στον εαυτό του.

Ένας κόσμος που αρχίζει από τη σιωπή και καταλήγει στο φως

Το «Κλικ στη Σιωπή» δεν είναι μια συλλογή που διαβάζεται βιαστικά. Θέλει χρόνο. Θέλει το βλέμμα να σταθεί λίγο παραπάνω πάνω στις λέξεις, όπως στέκεται το μάτι πάνω σε μια φωτογραφία που κρύβει περισσότερα απ' όσα δείχνει. Και τελικά, αυτό που μένει δεν είναι ούτε η σιωπή ούτε το κλικ. Είναι ο χώρος ανάμεσά τους — εκείνος ο λεπτός, εύθραυστος, συναισθηματικός τόπος όπου η ποίηση αποκτά το πραγματικό της νόημα.

Η νέα συλλογή «Κλικ στη Σιωπή» επιβεβαιώνει πως η σύγχρονη ποίηση μπορεί ακόμη να συνομιλεί ουσιαστικά με τον αναγνώστη. Με λιτότητα, εσωτερική ένταση και εικόνες που μένουν, η Βασιλική Β.Παππά προτείνει μια ποιητική εμπειρία ανοιχτή στην ερμηνεία και βαθιά ανθρώπινη. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί — αργά, σιωπηλά και προσωπικά.

Επιμέλεια Κειμένου: Συντακτική Ομάδα Culture Magazine

Σχέδιο Εξωφύλλου: Βασιλική Β.Παππά

Μακέτα Εξωφύλλου: Ρένα Στυλιανίδου

Μετάφραση (Αγγλικά): Αλίκη Νάκα

Προλογισμός:
– Λευτέρης Τζόκας, Πρόεδρος Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών
– Χρήστος Βασιλειάδης, Καθηγητής ΠΑ.ΜΑΚ.